تیتربرتر؛ قزوین از مناطق تاریخی ایران بوده و آثار باستانی زیادی را در خود جای داده است. این شهر با وجودی که در ایران رتبه نخست آثار ثبت‌شده را دارد اما بسیاری از جاذبه های آن ناشناخته مانده است. برج های دوگانه خرقان که از شاهکار‌های هنر و معماری سلجوقی محسوب می‌شوند که از آثار تاریخی فوق‌العاده جذاب و زیبای استان قزوین هستند. اگر شما هم مثل ما کنجکاوید بدانید علت ساخت برج های دوگانه خرقان و ماجرای این سازه‌ها چیست، چگونه ساخته شده‌اند و اصلا به چه‌کار می‌آیند.
برج های دوگانه خرقان کجا قرار دارند؟
نزدیک قزوین شهری با پیشینه تاریخی غنی به‌نام آوج وجود دارد که باید برای بازدید از آثار تاریخی و طبیعی آن به جنوب قزوین سفر کنید و منطقه تاریخی و زیبای آوج را از نزدیک ببینید. منطقه آوج آثار تاریخی و طبیعی بسیاری دارد؛ اما امروز قصد معرفی یکی از شاخص‌ترین و معروف‌ترین آثار این منطقه را داریم.
برج های دوگانه خرقان برج‌هایی بلند و قدیمی هستند که نامشان ابهتی عجیب دارد و تداعی‌کننده بنایی محکم و استوار در ذهن است. برج‌ها از جمله سازه‌های معماری ایران هستند که وجهه جهانی دارد و به‌عنوان یکی از شگفت‌انگیز‌ترین آثار معماری ایران شناخته می‌شوند.
برج های دوگانه خرقان در محوطه‌ای وسیع و دشت‌مانند با فاصله‌ای اندک از یکدیگر قرار گرفته‌اند. این دو برج شباهتی بسیار به یکدیگر دارند. بنا بر اطلاعاتی که از کتیبه‌های موجود در بناها به دست آمده‌اند، این دو برج آرامگاه دو تن از بزرگان دوره سلجوقی به‌نام‌های ابوسعید بیجار پسر سعد و ابومنصور ایلنای پسر تکین است.
برج ها چرا در آوج ساخته شدند
برج شرقی در سال ۴۶۰ هجری قمری و برج غربی در سال ۴۸۶ هجری ساخته شده که نشان‌دهنده قدمت بیشتر برج شرقی است. ساخت برج های دوگانه خرقان در منطقه آوج بیانگر این موضوع است که این منطقه در دوره سلجوقیان موردتوجه سلاطین بود.
بنای برج های دوگانه خرقان در طول تاریخ آسیب بسیار دیده‌اند اما آسیب جدی و اصلی که به این برج‌ها وارد شد، به زلزله تیرماه ۱۳۸۱ آوج برمی‌گردد. البته کماکان برج‌ها سرپا هستند و پس از مرمت ایستایی بناها تثبیت شده است. برج های دوگانه خرقان در ۲۳ خرداد ۱۳۵۶ به شماره ۱۳۹۵ در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند.
مشخصات برج‌های دوقلو
معماری برج های دوگانه خرقان از شاهکار‌های آجرکاری است که چشم هر بیننده‌ای را مجذوب اصالت و زیبایی خود می‌کند و هیچ شکی در ویژگی‌های منحصربهفرد و هوش سازندگان این بنا وجود ندارد. معماری و طراحی این دو برج به صورتی بوده که ۹۰۰ سال دوام آورده‌اند و همین مساله نشان‌دهنده طراحی و معماری استادانه این بناهاست.
ارتفاع هرکدام از برج‌ها ۱۵ متر و پهنای هریک چهار متر است. در داخل بناها پلکانی مارپیچ برای دسترسی به بام دیده می‌شود که پله‌های هر راه‌پله ۲۲ عدد است که یکی از نکات جالب این بناها همین پلکان آن‌هاست. یکی از ویژگی‌های خاص و منحصربهفرد دیگر این بناها گنبد دوپوسته‌ای آن‌ها است که پوسته دوم مخروطی شکل نیست و قسمت بیرونی گنبدها از جنس آجر و شکل نیم‌تخم‌مرغی دارد.
بیشتر بخوانید: بهترین جاذبه های گردشگری اطراف تهران در زمستان 98
ارتفاع هرکدام از برج‌ها ۱۵ متر و پهنای هریک چهار متر است. در داخل بناها پلکانی مارپیچ برای دسترسی به بام دیده می‌شود که پله‌های هر راه‌پله ۲۲ عدد است که یکی از نکات جالب این بناها همین پلکان آن‌هاست. یکی از ویژگی‌های خاص و منحصربهفرد دیگر این بناها گنبد دوپوسته‌ای آن‌ها است که پوسته دوم مخروطی شکل نیست و قسمت بیرونی گنبدها از جنس آجر و شکل نیم‌تخم‌مرغی دارد.
ویژگی‌هایبرج های دوگانه خرقان
در ساخت بناها بیشتر به استحکام آن‌ها توجه شده است و معیار‌هایی همچون آراستگی و زیبایی کمتر موردتوجه قرار گرفته‌اند. مانند ظاهر ساده برج‌ها، درونشان نیز فاقد تزیینات است. وجود کتیبه‌هایی به‌خط عربی از دیگر ویژگی‌های تزیینی برج‌های دوگانه به شمار می‌رود. این کتیبه‌ها نیز همانند بنا هیچ‌گونه تزیینی ندارند و تنها از نظر استحکام و ماندگاری موردتوجه قرار گرفته‌اند.
مقیاس تراش کلمات کتیبه‌ها با هیبت ساختمان‌ها هماهنگی دارد. خطوط و حروف کتیبه‌ها بدون هیچ‌گونه روکشی درون قاب‌های آجری جای گرفته‌اند و از نظر ماندگاری روی بدنه بسیار منحصربهفرد هستند. قسمت‌هایی از کتیبه‌ها در گذشته آسیب دیده بودند که به خوبی مرمت شده‌اند.
مرمت و بازسازی برج‌های دوگانه
بنای برج‌های دوگانه در سال‌های مختلف مرمت و بازسازی شدند. اولین مرمت‌ها به دهه‌های ۴۰ و ۵۰ و ۶۰ برمی‌گردد که پس از آسیب‌های ناشی از سیلاب، مردم بومی منطقه اقدام به بازسازی و تعمیر ابتدایی برج‌ها کردند. مهم‌ترین اقدام مرمتی و بازسازی برج‌ها، پس از زلزله سال ۱۳۸۱ انجام شد. این زلزله آسیب‌هایی جدی به برج‌ها زده بود.
بیشتر بخوانید: بهاری ترین شهرهای ایران برای عید 99
بر اساس نظر کارشناسان ترکیب ملات استفاده‌شده در ساخت و دقت به‌کارگیری مواد از علل استواری و پایداری این برج‌ها هستند. در حال حاضر به منظور رفاه حال گردشگران عملیات زیباسازی و سنگفرش محوطه در حال انجام است تا محوطه‌ای زیباتر برای بازدیدکنندگان مهیا شود.
مسیر دسترسی
برج‌های دو گانه خرقان در یک‌کیلومتری روستای حصار ارضی از توابع خرقان غربی و در ۳۲کیلومتری جاده قزوین‌همدان قرار دارند. برای دسترسی به برج‌های دوگانه پس از گذر از شهر تاکستان و ورود به جاده منتهی به همدان، پس از رسیدن به شهر آبگرم با توجه به تابلوهای راهنما وارد جاده فرعی منتهی به روستای حصارمی‌شوید.
متاسفانه در ادامه راه فرعی، تابلوهای راهنما برای برج‌های دوگانه وجود ندارد و شاید بازدیدکنندگان سردرگم شوند، پس بهترین راه کمک‌گرفتن از افراد بومی است تا خود را به روستای حصار و برج‌های دوگانه برسانید.
