تنگی نفس، یک وضعیت آزاردهنده است که باعث می‌شود تا هوا به سختی وارد ریه‌ها شود. مشکلات قلب و ریه‌ها می‌تواند سبب بروز اشکال در روند تنفس شما شود.

اگر تنگی نفس شما ناشی از یک مشکل جدی نباشد، می‌توانید چند درمان خانگی را برای مقابله با این مشکل امتحان کنید. 

در حالیکه برخی افراد در بازه های زمانی کوتاهی دچار تنگی ناگهانی نفس می شوند، برخی دیگر از افراد ممکن است آن را در طولانی مدت (چند هفته یا بیشتر) تجربه کنند. در صورتی که تنگی نفس توسط یک وضعیت پزشکی اورژانسی ایجاد نشده باشد، فرد می تواند از چند راهکار  که در قسمت درمان به آن پرداخته ایم جهت درمان تنگی نفس استفاده کند. راهکارهایی که در تسکین این وضعیت بسیار موثر هستند.

بیشتربخوانید: چه درد هایی مربوط به قلب است؟

علت بروز تنگی نفس

تنگی نفس به صورتهای مختلف بروز می کند و فرد آن را به شکل های مختلف حس می کند . موارد زیر شکلهائی از احساس تنگی نفس است :

• احساس عدم توانائی نفس کشیدن ( نمی توانم نفس بکشم ) 

• احساس عدم توانائی بیرون دادن هوا ( نفسم بیرون نمی آید ) 

• احساس خستگی هنگام راه رفتن ( خسته میشوم ) 

• احساس سنگینی قفسه سینه ( چیزی روی سینه من سنگینی می کند ) 

• احساس کم آوردن نفس ( نفس کم می آورم ) 

راهکارهایی برای تسکین و درمان تنگی نفس

بسیاری از این درمان های خانگی شامل تغییر موقعیت بدن شده که با انجام این کار، بدن و مجاری هوایی به حالت استراحت در می آیند. در اینجا چندین درمان خانگی بیان شده که فرد می تواند برای تسکین تنگی نفس خود از آن ها استفاده کند، از جمله:

•  تنفس با لبان غنچه شده

این مورد، یک روش ساده برای کنترل و درمان تنگی نفس است. انجام این کار به کاهش فوری سرعت تنفس کمک کرده که در نتیجه آن هر نفس عمیق تر و موثرتر می شود. همچنین، تنفس لب غنچه ای هوای به دام افتاده در ریه ها را نیز آزاد می کند.

در هنگام تجربه تنگی نفس مخصوصا در حین بخشی دشوار از یک فعالیت مانند خم شدن، بلند کردن اجسام یا بالا رفتن از پله ها می توان از این تکنیک استفاده کرد.

جهت انجام تنفس لب غنچه ای از این مراحل پیروی کنید:

• عضلات گردن و شانه خود را شل کنید.
• به آرامی به مدت دو شماره از طریق بینی خود نفس کشیده و دهان خود را بسته نگه دارید.
• لب های خود را همانند حالت سوت زدن غنچه کنید.
• به آرامی به مدت چهار شماره نفس خود را بیرون دهید.

•  نشستن رو به ‌جلو

استراحت کردن در هنگام نشستن می تواند به آرام سازی بدن کمک کرده و نفس کشیدن را آسان تر کند.

• بر روی یک صندلی نشسته، پاهای خود را بر روی زمین قرار داده و سینه خود را به آرامی به جلو خم کنید.
• آرنج های خود را به آرامی بر روی زانو هایتان قرار داده و یا با دست ها چانه خود را نگه دارید. شل نگه داشتن عضلات شانه و گردن خود را به یاد داشته باشید.

•  نشستن رو به جلو با تکیه بر یک میز

در صورتی که هر دوی میز و صندلی را در اختیار دارید، امکان دارد جهت تنفس بهتر این حرکت را اندکی راحت تر بیابید.

• بر روی یک صندلی، رو به میز نشسته و پاهای خود را بر روی زمین قرار دهید.
• قفسه سینه خود را اندکی به جلو خم کرده و دست هایتان را بر روی میز قرار دهید.
• سر خود را بر روی ساعد دست یا یک بالش بگذارید.

•  ایستادن به همراه حمایت کمر

بیشتر بخوانید: در زمستان بیشتر دچار حمله‌ی قلبی می شوید!

ایستادن می تواند موجب استراحت بدن و مجاری هوایی شود.

• در حالی که نزدیک و پشت به یک دیوار ایستاده اید باسن خود را به آن تکیه دهید.
• پاهای خود را به اندازه عرض شانه از هم فاصله داده و دست های خود را بر روی ران هایتان بگذارید.
• در حالی که شانه های خود را شل کرده اید، به آرامی به سمت جلو خم شده و دست ها را در جلوی بدن آویزان کنید.

•  ایستادن به همراه حمایت بازوها

• در نزدیکی یک میز یا هر گونه وسیله صاف و محکمی بایستید که سطح آن پایین تر از ارتفاع شانه قرار دارد.
• آرنج ها یا دست هایتان را بر روی آن وسیله قرار داده و گردن خود را شل کنید.
• سر خود را بر روی ساعد های خود قرار داده و شانه هایتان را شل کنید.

•  خوابیدن در یک وضعیت آسوده

بسیاری از افراد تنگی نفس را در هنگام خواب تجربه می کنند. این وضعیت می تواند به بیدار شدن مکرری منجر شود که به نوبه خود کیفیت و مدت خواب را کاهش می دهد.

 بر روی پهلو خوابیده، یک بالش در بین دو پا قرار داده، سر را به وسیله بالش بالا برده و کمر خود را راست نگه دارید. همچنین می توان بر روی کمر خوابیده، سر را به وسیله بالش بالا آورده و در حالی که زانو ها خم شده اند یک بالش در زیر آن ها قرار داد.

بیشتربخوانید: مهم ترین عامل حمله قلبی چیست؟

هر دوی این موقعیت ها به استراحت بدن و راه های هوایی کمک کرده و تنفس را آسان تر می کنند. فرد باید از نظر ایست تنفس در خواب توسط یک پزشک ارزیابی شده و در صورت توصیه از یک دستگاه CPAP (فشار مثبت مداوم راه های هوایی) استفاده کند.

• تنفس دیافراگمی

تنفس دیافراگمی نیز می تواند به تسکین و درمان تنگی نفس در خانه کمک کند. برای انجام این تکنیک مراحل زیر را انجام دهید:

• بر روی یک صندلی نشسته، زانو ها را خم کرده و شانه ها، سر و گردن را استراحت دهید.
• دست های خود را بر روی شکم قرار دهید.
• به آرامی از طریق بینی نفس خود را به داخل (دم) ببرید. در این حالت باید حرکت شکم در زیر دست احساس شود.
• با بیرون دادن نفس (بازدم) خود عضلات شکمی را منقبض کنید. در این حالت باید فرو رفتن شکم به داخل احساس شود. بازدم را در حالت لب غنچه ای انجام دهید.
• در بازدم نسبت به دم فشار بیشتری اعمال کنید. بازدم را قبل از شروع دم دوباره به مدتی بیشتر از معمول ادامه دهید.
• این کار را به مدت 5 دقیقه ادامه دهید.

•  استفاده از یک پنکه

یک مطالعه نشان داد که هوای خنک می تواند به تسکین تنگی نفس کمک کند. قرار دادن یک پنکه دستی کوچک در مقابل صورت می تواند به بهبود علائم فرد کمک کند.

• نوشیدن قهوه

یک مطالعه نشان داد که کافئین عضلات مجاری هوایی در افراد مبتلا به آسم را شل می کند. این ماده عملکرد ریوی را تا حداکثر 4 ساعت بهبود می بخشد.

تغییرات سبک زندگی جهت درمان تنگی نفس

عوامل احتمالی بسیاری برای ایجاد تنگی نفس وجود دارند که برخی از آن ها جدی و نیازمند مراقبت پزشکی اورژانسی می باشند. عوامل با خطر کمتر را می توان در خانه درمان کرد. تغییراتی که فرد می تواند جهت اجتناب از تنگی نفس در سبک زندگی خود انجام دهد، شامل موارد زیر می شوند:

• ترک سیگار و اجتناب از مصرف تنباکو
• اجتناب از قرار گیری در معرض آلاینده ها، مواد حساسیت زا (آلرژن ها) و سموم محیطی
• کاهش وزن در صورت چاقی یا داشتن اضافه وزن
• اجتناب از انجام فعالیت های شدید
• حفظ تندرستی با تغذیه مناسب، ساعات خواب کافی و مراجعه به پزشک جهت درمان هر گونه مشکل پزشکی زمینه ای
• پیروی از برنامه درمانی توصیه شده برای هر گونه بیماری زمینه ای از جمله آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه یا برونشیت

باید به خاطر داشت که تنها یک پزشک قادر به تشخیص مناسب علت تنگی نفس می باشد.

زمان مراجعه فوری به پزشک

در صورت بروز موارد زیر، قفل در ها را باز کرده، بر روی زمین دراز کشیده و با 115 تماس بگیرید:

• تجربه ناگهانی یک وضعیت اورژانسی
• عدم توانایی دریافت اکسیژن کافی
• ابتلا به درد قفسه سینه

در صورت بروز موارد زیر فرد باید یک وقت ملاقات با پزشک خود ترتیب دهد:

• تجربه تنگی مداوم یا مکرر نفس
• بیدار شدن از خواب در اثر مشکل در تنفس
• تجربه صدای ویزینگ (صدای سوت مانند در هنگام تنفس) یا احساس تنگی در گلو

بیشتر بخوانید: با خوردن تخم مرغ از سکته قلبی دور شوید!

در صورتی که تنگی نفس با موارد زیر همراه باشد،  مراجعه به پزشک ضروری است:

• تورم پا و مچ آن
• سختی در تنفس در حین دراز کشیدن
• تب بالا به همراه لرز و سرفه
• ویزینگ
• بدتر شدن تنگی نفس

نکات مهم در مورد تنگی نفس :

• تنگی نفس های حاد و ناگهای نیاز به مراجعه سریع به پزشک دارند .
• در اغلب موارد تنگی نفس در حالت استراحت وجود ندارد و با فعالیت ایجاد می شود. در بیماریهای پیشرونده ، با گذشت زمان با میزان کمتری از فعالیت ، فرد دچار تنگی نفس می شود . گاهی اوقات ، پیشرفت بیماری باعث می شود فرد از انجام فعالیت اجتناب کند و بنابر این احساس تنگی نفس از بین برود .
• در برخی از بیماریها فرد در طول شب با حملات تنگی نفس از خواب بیدار می شود . سه بیماری اصلی که چنین مشخصه ای دارند عبارتند از : آسم ، نارسائی قلبی و بیماری انسدادی مزمن ریه ( COPD  )
• استرس های عصبی و مشکلات روحی روانی می توانند باعث تنگی نفس شوند. این تنگی نفس می تواند حاد و یا مزمن باشد. تنگی نفس ناشی از استرس معمولا در شرایط اضطرابی تشدید می یابد ، طی خواب از بین می رود و معمولا با آه کشیدن همراه است . فرد احساس می کند که باید به طور مکرر نفس عمیق بکشد . درمان این نوع تنگی نفس ، درمان بیماری زمینه ای است .

کم خونی ، ضعف عضلانی و سوء تغذیه از علل مهم تنگی نفس می باشند که باید به آنها توجه کرد .

در پایان می توان گفت، تنگی  نفس  زمانی بوجود می آید که شخص به سختی می‌تواند هوای کافی برای تنفس به ریه‌ها بکشد و می تواند در تمام فصول به وجود بیاید. تنگی نفس می‌تواند خفیف تا شدید باشد. در پزشکی به تنگی نفس، دیسپنیا (dyspenea) گفته می‌شود. تنگی نفس هر چند شایع، اما ناراحت کننده و استرس برانگیز است. خوشبختانه اگر تنگی نفس علامتی از یک بیماری جدی نباشد معمولا می‌توان آن را با مطالعه نکات بالا کنترل کرد.