جشنوارهٔ فیلم فجر از سال ۱۳۶۱ تاکنون معمولاً در میانه بهمن ماه هر سال در تهران برگزار میگردد. تاکنون ۳۷ دوره از این جشنواره برگزار شدهاست که آخرین آن در سال ۱۳۹۷ بود.این جشنواره توسط بنیاد سینمایی فارابی و زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار میشود.
معرفی
جشنواره فیلم فجر، جایگزینی برای جشنواره بینالمللی فیلم تهران بود که تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، با حمایت دفتر مخصوص شهبانو فرح پهلوی در ایران برگزار میشد و در آن فیلمهای برگزیده سینمای ایران در کنار آثار سینمای بینالمللی رقابت میکردند. بعد از انقلاب، این جشنواره تعطیل شد و بعد از ۴ سال جشنواره فیلم فجر، همزمان با روزهای دهه فجر جایگزین آن شد.
نخستین دوره جشنواره فیلم فجر از ۱۲ تا ۲۲ بهمن سال ۱۳۶۱ به دبیری حسین وخشوری برگزار شد.
جشنواره فجر تا سال ۱۳۷۴ فقط به تولیدات سالانه سینمای ایران میپرداخت. از سال ۱۳۷۴ جشنواره به صورت بینالمللی برگزار میشود و علاوه بر سینمای ایران، در بخش بینالملل به بررسی فیلمهایی از سینمای جهان میپردازد. در بخشهای رقابتی این جشنواره، شرکت کنندگان برای کسب جایزه مخصوص که «سیمرغ بلورین» نام دارد با هم رقابت میکنند. دیپلم افتخار و لوح زرین از دیگر جوایز این جشنواره میباشند. طی سالیان اخیر مسابقههای سینمای مستند، فیلم کوتاه و مسابقه مواد تبلیغاتی و اطلاعرسانی نیز به بخشهای سینمای ایران اضافه شدهاست. در ابتدای جشنواره
مطالب مرتبط: داریوش ارجمند را بیشتر بشناسیم
آیین بزرگداشت یک هنرمند برگزار میشود و در انتها هم جوایز ویژه و مردمی به فیلم انتخاب شده با رای مردم داده میشود.
در سال ۱۳۹۳ بخش بینالملل جشنواره جدا شده و به صورت جداگانه برگزار می شود.
بخش های جشنواره
1- بخش سینمای ایران:
سودای سیمرغ (مسابقه سینمای ایران)
نگاه نو (فیلمهای اول)
سینما حقیقت (آثار مستند سینمایی)
هنر و تجربه (تجربه اول)
انیمیشن (این بخش از دوره سی و چهارم یعنی سال ۱۳۹۴ به بعد اضافه گردید)
2- بخش سینمای جهان:
جام جهاننما
سینما سعادت
جشنواره جشنوارهها
نمایشهای ویژه
جلوه گاه شرق
سیمرغهای جشنواره
ملی
• بهترین فیلم
• بهترین کارگردانی
• بهترین فیلمنامه
• بهترین بازیگر نقش اول مرد
• بهترین بازیگر نقش اول زن
• بهترین فیلمبرداری
• بهترین تدوین
• بهترین موسیقی متن
• بهترین چهرهپردازی
• بهترین بازیگر نقش مکمل مرد
• بهترین بازیگر نقش مکمل زن
• بهترین صدابرداری
• بهترین صداگذاری
• بهترین طراحی صحنه
• بهترین طراحی لباس
• بهترین جلوههای ویژه میدانی
• بهترین جلوههای بصری
• سیمرغ زرین بهترین فیلم با نگاه ملی
• جایزه ویژه هیئت داوران
• سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران
جهانی
• سیمرغ زرین بهترین فیلم
• سیمرغ سیمین بهرین کارگردانی
• سیمرغ سیمین بهترین فیلم آسیایی
• سیمرغ سیمین بهترین کارگردانی آسیایی
• سیمرغ سیمین بهترین فیلمنامه
• سیمرغ سیمین بهترین بازیگر مرد
• سیمرغ سیمین بهترین بازیگر زن
• سیمرغ سیمین بهترین فیلم کوتاه
• سیمرغ سیمین جایزه ویژه هئیت داوران
• جایزه نتپک
• جایزه محمد امین (ع)
• جایزه بین المذاهب
مطالب مرتبط: همایون شجریان منتقدانش را حسود خواند
آمارهای شگفت انگیز جشنوار
• حسین عابدینی جوانترین بازیگری که سیمرغ نقش اول مرد را گرفته است. او به خاطر بازی در فیلم باران در ۲۰ سالگی سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد دوره نوزدهم (۱۳۷۹) را گرفت.
• علی نصیریان در سن ۸۴ سالگی برای بازی در فیلم مسخره باز سیمرغ گرفت و مسن ترین برنده این جایزه است، بعد از او رقیه چهره آزاد در ۸۱ سالگی برای بازی در فیلم مادر سیمرغ گرفته و دومین شخص مسن برنده این جایزه است.
• گلشیفته فراهانی جوانترین بازیگر زنی که سیمرغ بازیگر نقش اول زن را گرفته است. او در ۱۴ سالگی برای بازی در فیلم درخت گلابی سیمرغ دوره شانزدهم ۱۳۷۶ را گرفت. ترانه علیدوستی در ۱۸ سالگی در دوره بیستم۱۳۸۰، باران کوثری در ۲۱ سالگی در دوره بیست و پنجم ۱۳۸۵، میترا حجار در ۲۳ سالگی در دوره شانزدهم ۱۳۷۶، رؤیا نونهالی در ۲۴ سالگی در دوره هفتم ۱۳۶۷ و مینا لاکانی در ۲۵ سالگی در دوره سیزدهم ۱۳۷۳ در ردههای بعدی قرا دارند.
• از دوره سوم ۱۳۶۳ تا دوره ششم ۱۳۶۶ سن تمامی برندگان سیمرغ بالای ۴۰ سال بودهاست.
• مهدی اسدی در ۱۲ سالگی دیپلم افتخار را برای بازی در فیلم بهار گرفت تا در دوره چهارم ۱۳۶۴ جوانترین بازیگری باشد که تاکنون روی سن رفتهاست.
• پرویز پرستویی اولین جوانی بود که جایزه سیمرغ گرفت. او در ۲۸ سالگی به خاطر بازی در فیلم دیار عاشقان از دومین جشنواره فیلم فجر در سال۱۳۶۲ سیمرغ گرفت.
• از دوره شانزدهم ۱۳۷۶ تا بیست و سوم ۱۳۸۳ حداقل یک بازیگر زیر سی سال بوده که سیمرغ گرفتهاست.
• محمدرضا فروتن و هدیه تهرانی در فیلم قرمز و هوتن شکیبا و الناز شاکردوست در فیلم شبی که ماه کامل شد تنها دو زوج سینمایی میباشند که برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد و زن سال در یک فیلم شدهاند.
• پرویز پرستویی تنها بازیگری است که تا به حال توانسته دو سال پشت سرهم (دورههای ۲۴ و ۲۳) سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد را برای بازی در فیلمهای بید مجنون و به نام پدر بدست آورد.
• سید علی قائم مقامی تنها مدیر تولید سینما است که در جشنواره بینالمللی فیلم فجر مورد تقدیر قرار گرفته، وی در سی و دومین جشنواره بینالمللی فیلم فجر برای مدیریت تولید فیلمهای چ و رستاخیز جایزه گرفتهاست.
رکوردداران جشنواره
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین بهترین فیلم: ابراهیم حاتمیکیا ۵ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین کارگردانی: مجید مجیدی ۴ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین فیلمنامه: کامبوزیا پرتوی ۴ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین فیلمبرداری: محمود کلاری ۴ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین تدوین: بهرام دهقانی ۵ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین صداگذاری: محمدرضا دلپاک ۱۰ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین صدابرداری: جهانگیر میرشکاری ۵ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین موسیقی: مجید انتظامی، محمدرضا علیقلی و حسین علیزاده هر کدام ۴ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین طراح صحنه و لباس: امیر اثباتی و ایرج رامینفر هر کدام ۴ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین طراح چهره پردازی: عبدالله اسکندری و سعید ملکان هر کدام ۶ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین جلوههای ویژه: محسن روزبهانی ۹ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین بازیگر نقش اول زن: فاطمه معتمد آریا، لیلا حاتمی، پروانه معصومی، هدیه تهرانی، باران کوثری، هنگامه قاضیانی و مریلا زارعی هر کدام ۲ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین بازیگر نقش اول مرد: پرویز پرستویی ۴ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین بازیگر نقش مکمل زن: نیکو خردمند، فاطمه معتمد آریا، مهتاب نصیرپور ، شبنم مقدمی و سحر دولتشاهی هر کدام ۲ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین بازیگر نقش مکمل مرد: سعید پورصمیمی ۳ بار
• رکورد سیمرغ بلورین بهترین عکس: جواد جلالی ۳ بار
• رکورد بیشترین جایزه ویژه هیئت داوران: عباس کیارستمی و هومن سیدی هر کدام ۲ بار
• رکورد بیشترین سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران: ابراهیم حاتمی کیا ، کمال تبریزی و اصغر فرهادی هر کدام ۳ بار
گفتنی است تاکنون سی و هفت دوره از جشنواره فیلم فجر برگزار شدهاست و سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر در بهمن ماه سال ۱۳۹۷ برگزار شد.