ظهور نقش برجسته گاز طبیعی به عنوان یک سوخت مرجع در تقاضاهای جهانی انرژی است. این مسئله بر علائق و منافع اقتصادی و استراتژیک ایران تاثیر گذاشته چرا که ایران دومین ذخایر بزرگ گاز جهان را نیز در اختیار دارد. صادرات گاز به ترکیه که در دسامبر سال ۲۰۰۱ آغاز شد اولین نمونه از این تاثیرگذاری است.

مطالب مرتبط : سهم ایران از خزر چه شد

فاجعه در انتظار خزر

 آنچه که در اسناد وزارت نیرو به سازمان محیط زیست ارائه شده، تامین آب استان سمنان بوده که وزارت نیرو منحصرا وظیفه تخصیص و اجازه بهره برداری از منابع آب عمومی کشور را در حوزه‌های کشاورزی، شرب و صنعت را عهده دار است.

نابودی ذره ای  دریای خزر امروز تکرار فاجعه دریاچه ارومیه در شمال کشور خواهد شد، زیرا انتقال آب خزر فقط برای تامین آب تهران نیست، در مراحل بعدی و دولتها برای تامین آب تهران و استانهای شمالی و دیگر استان ها مثل  قزوین ،زنجان از آب دریاچه خزر استفاده میکنند وکافی است پروژه آب خزر به مرحله اجرا دربیاید این ماجرا فرصتی است برای دولت های بعدی که بدون هیچ محدودیتی اقدام انتقال آب دریا خزر به مکان های دیگر کنند، البته ناگفته نماند  آب دریاچه خزر محدود است و این دریاچه یک گودال بزرگی است که میزان مشخصی آب در آن وجود دارد و طی 15 سال گذشته سطح دریاچه به شدت در حال کاهش بوده و عقب نشینی و پس روی کرده است و دلیلی بر  خشکی تالاب ها شده  اگر این روند تشدید شود فاجعه دریاچه ارومیه و سایر دریاچه ها و تالاب ها تکرار می شود بدون شک مردم مازندران ،گلستان و گیلان اجازه انتقال آب خزر را نخواهند داد .

دریای خزر از دیدگاه حقوقی

سران پنج کشور ساحلی دریای خزر در پنجمین اجلاس خود که روز یکشنبه ۲۱ مرداد در آق‌تاو قزاقستان برگزار شد دو تفاهم‌نامهٔ میان‌دولتی پنج‌جانبه دربارهٔ همکاری‌های تجاری‌، اقتصادی و حمل‌ونقل و سه پروتکل درباره اقدامات مشترک در مبارزه با تروریسم و جرایم سازمان‌یافته و همچنین جلوگیری از حوادث و فجایع زیست‌محیطی امضا کردند.

اما بنا به بیانیهٔ کرملین، اوج این اجلاس، امضای کنوانسیون حقوقی دریای خزر است که مذاکره پیرامون آن بیش از دو دهه ادامه داشته است.

بر اساس پیش‌نویس این کنوانسیون که نسخهٔ روسی آن در اختیار عموم قرار گرفته است، خزر «دریای صلح و دوستی» خوانده می‌شود؛ حل تمام مسایل مربوط به این «دریا» برعهدهٔ کشورهای ساحلی‌ست و کشورهای ثالث حق مداخله و حضور نظامی در این حوزه را ندارند؛ کشورهای ساحلی برای حاکمیت ملی و تمامیت ارضی یکدیگر احترام قائل‌اند و متعهدند به امنیت یکدیگر لطمه وارد نکنند.

مطالب مرتبط : چالش انتقال آب خزر

راهکار های زیست محیطی دریای خزر

دلایل کارشناسی برای  انتقال آب دریای خزر نمی بینیم . تمام کارشناسان و علی الخصوص کارشناسان محیط زیست با این پروژه مخالفت کرده اند و این یک پروژه کاملا غیر کارشناسی و غیر فنی است  و صرفا ملاحظات شخصی و محلی باعث این تصمیم گیری شده است. 

یکی از راههای تامین آب مورد نیاز استان سمنان و استان های مشابه شیرین سازی آب خلیج فارس و دریای عمان است که در حال حاضر پروژه های متعددی در حال طراحی و اجرا است و یکی از این پروژه ها  انتقال آب خلیج فارس به استان کرمان و یزد است که ۶۰ درصد آن در حال طراحی و اجرا است که تقریبا ۵ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری شده است و فاز اول آن در آینده نزدیک به بهره برداری می رسد و این پروژه حدود ۴۰۰ کیلومتر مانده به استان سمنان برسد و مسیر دیگری آن قرارگاه خاتم الانبیاء است که مطالعات موردی برای انتقال آب دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان خراسان جنوبی،خراسان رضوی است که از  این پروژه در مسیر استان سمنان ادامه می یابد.

نگرانی ایران از دریای خزر چیست

از یک طرف ایران از این شکایت دارد که نفت وارداتی از منابع قزاقستان از نظر کیفیت مناسب نیست (پارافین و سولفور دارد) از آن طرف آمریکا بر شرکتهای قزاقستانی فشار می آورد که نباید از مسیر ایران استفاده کنند هر چند که ارزان تر باشد. این نوع مسیر حمل نفت دریای خزر از هرگونه انتقال احتمالی آن از طریق خطوط لوله جدید بسیار ارزان تر است.

اگرچه قانون تحریم های ایران و لیبی (ایلسا) شرکتهای خارجی را از تجارت در زمینه نفت خام و گاز ایران منع نکرده، اما واشنگتن مخالف معاملات سوآپ (مبادله) مقدار زیادی نفت ایران توسط شرکتهای امریکایی بوده است.

یکی دیگر از نگرانی های بزرگ سیاست ایران در خصوص منطقه دریای خزر مشخص نبودن وضعیت حقوقی دریای خزر است. تا سال ۱۹۹۱ ایران و اتحاد جماهیر شوروی تنها کشورهای ساحلی دریای خزر محسوب می شدند که از طریق قراردادهای دوجانبه دریای خزر بین آنها تقسیم شده بود. در این دوران هیچگونه تفاوتی بین بستر دریا و سطح آب وجود نداشت.
از زمان سقوط اتحاد شوروی در سال ۱۹۹۱ و افزایش تعداد کشورهای ساحلی دریای خزر به پنج کشور، تعیین وضعیت حقوقی این دریا ضرورت بیشتری یافته است.